حجاب در اندیشه آمنه ودود؛ دیدگاه آمنه ودود در مورد پوشش زنان مسلمان.
آمنه ودودInvalid tag extension name: ref (1953م) قرآن‌پژوه و فمینیست مسلمان آمریکایی-آفریقایی‌تبار، رعایت قواعد پوشش شرعی را وظیفۀ زنان مسلمان نمی‌داند و عقیده دارد، قرآن مردان و زنان مسلمان را به لباس تقوا توصیه کرده است.
مفهوم حجاب از نظر آمنه ودود
آمنه ودودInvalid tag extension name: ref حجاب را با معنای پوشش زنان مسلمان در برابر نامحرم مورد بررسی قرار داده است.Invalid tag extension name: ref
دیدگاه آمنه ودود درمورد حجاب
ودود حجاب را دارای اهمیتی نمادین و نمایان‌گر هویت اسلامی می‌داند. او به‌عنوان یک زن مسلمان خود را ملزم به رعایت پوشش شرعی می‌داند؛ ولی حجاب را برای زنان مسلمان وظیفه‌ای شرعی و دارای اهمیت مذهبی و نشانۀ عفت و پاکدامنی قلمداد نمی‌کند. به عقیدۀ وی، با وجودی‌که حجاب نشانه‌ای از التزام زنان به دین اسلام است؛ ولی نمی‌تواند تضمینی برای محافظت از آنها باشد.Invalid tag extension name: ref به عقیدۀ ودود، قرآن لباس تقوا را برای تمام مردان و زنان مسلمان بهترین لباس می‌داندInvalid tag extension name: ref و فتوای فقها درمورد قواعد و نحوۀ پوشش زنان، ارتباطی با آیات قرآن ندارد و برگرفته از شیوۀ زندگی اعراب قرن هفتم میلادی است. او معتقد است، از آنجا که در آن زمان شیوۀ خاصی در پوشش و روبند زدن بین زنان عرب رواج پیدا کرده بود، فقها نیز همان شیوه را که متناسب با بافت فرهنگی آن دوران بود، مبنای فتوای خود قرار داده‌اند؛ درحالی‌که آیات قرآن خواستار رعایت تقوا و عفت برای همۀ انسان‌ها است و این امر با شیوۀ پوشش اعراب دوران نزول وحی و روبند زدن یا انزوا و خانه‌نشینی زنان متفاوت است. از نظر ودود، آیات قرآن پیرامون حجاب و قواعد پوشش زنان مسلمان، بیانگر نوع پوشش زنان عرب در همان دورۀ تاریخی است و نباید به‌عنوان حکم دین، مبنای استنباط فقها قرار بگیرد.Invalid tag extension name: ref
دیدگاه اندیشمندان درباره اندیشه آمنه ودود
وضع قوانین خاص برای پوشش زنان، قبل از دین اسلام صورت گرفته است. سال‌ها قبل از ظهور اسلام، در میان زرتشتیان اصل حجاب وجود داشت. در آموزه‌های دین یهود، حجاب زنان از اهمیت زیادی برخوردار است و در مسیحیت نیز علاوه بر واجب‌دانستن حجاب، تلاش شده تا عفت درونی هم پشتوانۀ پوشش بیرونی باشد.Invalid tag extension name: ref در قرآن نیز آیات 59 سورۀ احزاب و 31 سورۀ نور به‌صورت مشخص، زنان مسلمان را به‌رعایت ضوابط خاصی در پوشش امر کرده‌اند. با استناد به‌همین آیات مشخص می‌شود که قبل از ظهور اسلام، زنان از پوششی مانند روسری استفاده می‌کردند؛ ولی آن را به‌پشت گوش‌های خود می‌انداختند که موجب نمایان‌شدن گوش‌ها و گلوی آنها بود؛Invalid tag extension name: ref بنابراین قبل از ظهور اسلام نیز زنان پوشش خاصی داشتند که دارای نواقصی بود و در سال‌های پنجم و ششم پس از هجرت در شهر مدینه، قواعد پوشش صحیحی برای زنان مسلمان تبیین شد و آنها نیز مطابق با دستور قرآن در این مورد عمل کردند. از این روی، ادعای آمنه ودود در مورد اینکه آیات مذکور دستور قرآن به تمام زنان مسلمان در مورد قواعد پوشش اسلامی نیست و فقط توصیف وضعیت زنان عصر نزول وحی است، قابل پذیرش نیست.Invalid tag extension name: ref
اندیشمندان معتقدند در این که قرآن لباس تقوا را بهترین لباس برای انسان‌ها معرفی کرده است، شکی نیست؛ ولی لباس تقوا دارای دو جنبۀ باطنی و ظاهری است که باید تقوای باطنی در نحوۀ پوشش و شکل ظاهری وی نیز نمایان شود.Invalid tag extension name: ref در آیات قرآن و روایات و سنت پیامبر اسلام و معصومین، ویژگی‌های انسان باتقوا، ازجمله نحوۀ پوشش ظاهری وی تبیین شده است و همۀ افراد ملزم به‌رعایت آن هستند. همچنین هیچ‌کدام از آیات و روایات، زنان را به انزوا و دوری از اجتماع یا استفاده از روبند امر نکرده‌اند؛ ولی رعایت شرایط خاصی برای پوشش در برابر نامحرم را از همۀ زنان و دختران مسلمان خواسته‌اند.Invalid tag extension name: ref
اندیشمندان مسلمان بر این باورند که دین اسلام از طریق حجاب می‌خواهد تمام لذت‌های جنسی فقط در چارچوب شرع و در محیط خانواده تأمین شود و این هدف به‌شرایط تاریخی و فرهنگی خاصی محدود نمی‌شود.Invalid tag extension name: ref هدف اصلی ودود، اثبات برابری جنسیتی بین زن و مرد در قرآن است. او حجاب را مخالف عدالت جنسیتی می‌داند و لباس تقوا را برای زنان و مردان، جایگزین پوشش شرعی قلمداد می‌کند؛ درحالی‌که به ویژگی‌های ظاهری و باطنی که در آموزه‌های دینی برای انسان باتقوا ذکر شده است، اشاره نمی‌کند.Invalid tag extension name: ref
یادداشت
Invalid tag extension name: referencesInvalid tag extension name: ref
پانویس
منابع
- قرآن مجید
- بهمن‌پوری، عبدالله و آل‌کثیر، صدیقه، «بررسی و نقد استنباط فمینیست‌ها از حجاب»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی، سال سوم، شمارۀ دوم، پاییز 1394ش.
- رضائی، عاطفه، زن و جایگاه آن از منظر آیت‌الله جوادی آملی و آمنه ودود، پایان‌نامۀ دورۀ کارشناسی‌ارشد، اصفهان، دانشکدۀ الهیات و معارف اهل بیت (ع) دانشگاه اصفهان، اسفند 1399ش، بازدید در سایت ایرانداک.
- کاشانی، مجید، «بررسی تاریخی و جامعه‌شناختی حجاب در ادیان الهی»، مجلۀ مباحث بانوان شیعه، شمارۀ 11، 1386ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
- مطهری، مرتضی، مسئلۀ حجاب، تهران، صدرا، 1379ش.
- میرشمسی، صدیقه، «لباس تقوا»، مجلۀ نامۀ الهیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، شمارۀ 1، 1386ش.
- ودود، آمنه، قرآن و زن: بازخوانی متن مقدس از منظر یک زن، ترجمۀ اعظم پویا و معصومه آگاهی، چاپ دوم، 1394ش.
- Wadud, Amina, Qur'an and woman. rereading the interpretation sacred text from a womans perspective, NewYork, Oxford University Press,1999.
- Wadud, Amina, Inside of Gender Jihad, Oxford: Oneworld Publications,2006.