بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:ترکمن-دوزی.jpg|بندانگشتی|312x312پیکسل|سوزندوزی ترکمن]] | |||
'''<big>ترکمندوزی،</big>''' نوعی دوخت تزیینی در لباس قوم ترکمن. | '''<big>ترکمندوزی،</big>''' نوعی دوخت تزیینی در لباس قوم ترکمن. | ||
خط ۶: | خط ۷: | ||
قدیمیترین نمونة سوزندوزی لباس ترکمنی که روی پارچۀ پنبهای سفید رنگ کار شده، مربوط به سدۀ ۱۲ق است، در موزة لسآنجلس نگهداری میشود. همچنین دو روپوش سوزندوزی شده با طرح زمینهای ابریشم طلایی و زرد نیز در مجموعههای خصوصی نگهداری میشوند.<ref>[https://aaligard.ir/turkmen-needlework/ پژوهانفر، «هنر سوزندوزی ترکمن»، وبسایت عالیگرد.]</ref> | قدیمیترین نمونة سوزندوزی لباس ترکمنی که روی پارچۀ پنبهای سفید رنگ کار شده، مربوط به سدۀ ۱۲ق است، در موزة لسآنجلس نگهداری میشود. همچنین دو روپوش سوزندوزی شده با طرح زمینهای ابریشم طلایی و زرد نیز در مجموعههای خصوصی نگهداری میشوند.<ref>[https://aaligard.ir/turkmen-needlework/ پژوهانفر، «هنر سوزندوزی ترکمن»، وبسایت عالیگرد.]</ref> | ||
==کاربرد ترکمندوزی== | ==کاربرد ترکمندوزی== | ||
[[پرونده:گوشواره-ترکمن-دوزی.jpg|بندانگشتی|317x317پیکسل|گوشواره زنانه مدل سوزندوزی ترکمن]] | |||
هنر سوزندوزی ترکمن در تزئین لباسهای زنان، مردان و کودکان، رودوزی بقچه و بند آن برای جهيزية دختر يا پسر، قابها، آيینه، شانه، لباس عروس و داماد، کلاه مخصوص عروسی، حلقة ازدواج زنان، گردنبند، مچبند، کیف لوازمآرایشی، رومیزی، کوسن/ بالش، روتختی، آویزهای دیواری و انواع کیف زنانه جلوهگر میشود.<ref>[https://payamema.ir/payam/articlerelation/77557 سوزن دوزی ترکمن، فراتر از صنعت، وبسایت پیام ما.]</ref> در گذشته جُل اسب و سربند شتر را گلدوزی کرده و حیوانات را با آن پارچههای گلدوزی شده برای جشنهای عروسی مزین میکردند. امروزه گلدوزی این سربندها دیگر رایج نیست؛ اما هنوز جل اسبها را با نخ پشمی گلدوزی میکنند. تا چند دهة پیش سوزندوزی ترکمن روی پارچههای ابریشم انجام میشد؛ اما امروزه یا روی لباس انجام میشود یا جداگانه روی پارچهای دوخته و روی لباس وصل میشود.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/article/257751/%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86 بیجاری، «سوزندوزی ترکمن»، وبسایت دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | هنر سوزندوزی ترکمن در تزئین لباسهای زنان، مردان و کودکان، رودوزی بقچه و بند آن برای جهيزية دختر يا پسر، قابها، آيینه، شانه، لباس عروس و داماد، کلاه مخصوص عروسی، حلقة ازدواج زنان، گردنبند، مچبند، کیف لوازمآرایشی، رومیزی، کوسن/ بالش، روتختی، آویزهای دیواری و انواع کیف زنانه جلوهگر میشود.<ref>[https://payamema.ir/payam/articlerelation/77557 سوزن دوزی ترکمن، فراتر از صنعت، وبسایت پیام ما.]</ref> در گذشته جُل اسب و سربند شتر را گلدوزی کرده و حیوانات را با آن پارچههای گلدوزی شده برای جشنهای عروسی مزین میکردند. امروزه گلدوزی این سربندها دیگر رایج نیست؛ اما هنوز جل اسبها را با نخ پشمی گلدوزی میکنند. تا چند دهة پیش سوزندوزی ترکمن روی پارچههای ابریشم انجام میشد؛ اما امروزه یا روی لباس انجام میشود یا جداگانه روی پارچهای دوخته و روی لباس وصل میشود.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/article/257751/%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86 بیجاری، «سوزندوزی ترکمن»، وبسایت دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
==کاربرد ترکمندوزی در آیینها و مناسک== | ==کاربرد ترکمندوزی در آیینها و مناسک== | ||
ترکمنها از دیرباز در مراسمهای مختلف دینی و مذهبی، سوگواری و عزا، جشن و عروسی از پوششهایی استفاده میکنند که با سوزندوزیهای زیبا مزین شده است. این لباسها براساس نوع آیین، دوخت و تزیینهای متفاوتی دارد؛ لباسی که در مراسمهای عروسی و جشنها میپوشند، دارای سوزندوزی بیشتری است؛ اما لباسهای مخصوص عزا و سوگواری به نسبت سادهتر و تزیینات کمتری دارد.<ref> [https://payamema.ir/payam/articlerelation/77557 «سوزندوزی ترکمن، فراتر از صنعت»، وبسایت روزنامةپیامما.]</ref> | ترکمنها از دیرباز در مراسمهای مختلف دینی و مذهبی، سوگواری و عزا، جشن و عروسی از پوششهایی استفاده میکنند که با سوزندوزیهای زیبا مزین شده است. این لباسها براساس نوع آیین، دوخت و تزیینهای متفاوتی دارد؛ لباسی که در مراسمهای عروسی و جشنها میپوشند، دارای سوزندوزی بیشتری است؛ اما لباسهای مخصوص عزا و سوگواری به نسبت سادهتر و تزیینات کمتری دارد.<ref> [https://payamema.ir/payam/articlerelation/77557 «سوزندوزی ترکمن، فراتر از صنعت»، وبسایت روزنامةپیامما.]</ref> | ||
==شهرهای مهم سوزندوزی== | ==شهرهای مهم سوزندوزی== | ||
[[پرونده:ترکمن-دوزی2.jpg|بندانگشتی|320x320پیکسل|هنر سوزندوزی در میان زنان اقوام ترکمن رواج دارد]] | |||
این هنر در استانهای خراسان شمالی و گلستان رایج است. مردم ترکمن اغلب در شهرستانهای بجنورد و راز و جرگلان ساکن هستند و هنر سوزندوزی در میان زنان این اقوام رواج دارد.<ref> [https://www.isna.ir/news/1401091006700/%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%8 «ثبت جهانی سوزندوزی ترکمن بهعنوان بیستمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> روستای تنگلی یکی از روستاهای شهرستان گنبد استان گلستان است و به این دلیل که جمعیت قابل توجهی از ساکنین این روستا صنایعدستی سوزندوزی تولید میکنند، بهعنوان روستای ملی سوزندوزی انتخاب شده است.<ref>[https://www.chtn.ir/news/14000922181526/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86 «تنگلی، روستای ملی سوزندوزی ترکمن»، خبرگزاری میراث آریا.]</ref> سوزندوزی ترکمن از صنایع دستی بومی شهرستان علیآباد کتول است.<ref>[https://www.irna.ir/news/7682008/%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%DA%A9-%D9%86%DA%AF%D8%A «زیباییهای صنایع دستی اقوام گلستان در یک نگاه»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | این هنر در استانهای خراسان شمالی و گلستان رایج است. مردم ترکمن اغلب در شهرستانهای بجنورد و راز و جرگلان ساکن هستند و هنر سوزندوزی در میان زنان این اقوام رواج دارد.<ref> [https://www.isna.ir/news/1401091006700/%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%8 «ثبت جهانی سوزندوزی ترکمن بهعنوان بیستمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> روستای تنگلی یکی از روستاهای شهرستان گنبد استان گلستان است و به این دلیل که جمعیت قابل توجهی از ساکنین این روستا صنایعدستی سوزندوزی تولید میکنند، بهعنوان روستای ملی سوزندوزی انتخاب شده است.<ref>[https://www.chtn.ir/news/14000922181526/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86 «تنگلی، روستای ملی سوزندوزی ترکمن»، خبرگزاری میراث آریا.]</ref> سوزندوزی ترکمن از صنایع دستی بومی شهرستان علیآباد کتول است.<ref>[https://www.irna.ir/news/7682008/%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%DA%A9-%D9%86%DA%AF%D8%A «زیباییهای صنایع دستی اقوام گلستان در یک نگاه»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==ابزار سوزندوزی== | ==ابزار سوزندوزی== | ||
وسایل اولیة سوزندوزی ترکمن نخ و پارچه است که خود تنوع بسیار زیادی را شامل میشود. نخهای طبیعی مانند ابریشمی و پنبهای و همچنین نخهای مصنوعی اکریلیک برای ترکمندوزی استفاده میشود. تنوع در پارچه نیز شامل ابریشمی، نخی، پشمی، ماهوت و ترمه در رنگهای مشکی، زرد و قرمز است. سایر لوازم جانبی برای سوزندوزی سوزن، انگشتانه، قیچی و نوار یالاقیوب است.<ref>[https://www.beytoote.com/art/handicrafts/turkmen-embroidery2-art.html «هنر سوزندوزی ترکمن»، وبسایت بیتوته.]</ref> | وسایل اولیة سوزندوزی ترکمن نخ و پارچه است که خود تنوع بسیار زیادی را شامل میشود. نخهای طبیعی مانند ابریشمی و پنبهای و همچنین نخهای مصنوعی اکریلیک برای ترکمندوزی استفاده میشود. تنوع در پارچه نیز شامل ابریشمی، نخی، پشمی، ماهوت و ترمه در رنگهای مشکی، زرد و قرمز است. سایر لوازم جانبی برای سوزندوزی سوزن، انگشتانه، قیچی و نوار یالاقیوب است.<ref>[https://www.beytoote.com/art/handicrafts/turkmen-embroidery2-art.html «هنر سوزندوزی ترکمن»، وبسایت بیتوته.]</ref> | ||
==مراحل انجام سوزندوزی ترکمن== | ==مراحل انجام سوزندوزی ترکمن== | ||
[[پرونده:ترکمن-دوزی1.jpg|بندانگشتی|594x594پیکسل|لباس بورنجک با سوزن دوزیهای الوان روی پارچهی ابریشم سبز]] | |||
===1. لایهبندی و شیاردوزی پارچه؛=== | ===1. لایهبندی و شیاردوزی پارچه؛=== | ||
در لایهبندی، پارچة اصلی را به پارچهای که لایه نام دارد با دوخت ساده به فاصلة نیمسانتی شیاردوزی میکنند، اینکار برای ثابت نگهداشتن پارچه و سوزندوزی صورت میگیرد.<ref> [https://www.sid.ir/paper/864144/fa#downloadbottom قویپنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»، 1394ش، ص7.]</ref> | در لایهبندی، پارچة اصلی را به پارچهای که لایه نام دارد با دوخت ساده به فاصلة نیمسانتی شیاردوزی میکنند، اینکار برای ثابت نگهداشتن پارچه و سوزندوزی صورت میگیرد.<ref> [https://www.sid.ir/paper/864144/fa#downloadbottom قویپنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»، 1394ش، ص7.]</ref> | ||
خط ۲۹: | خط ۳۴: | ||
این مرحله که بیشتر در شلوارهای زنانه کار برد دارد، در قسمت بالای سیم بهصورت طرح پیدرپی و چسبیده بههم دوخته میشود.<ref> [https://www.bayragh.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=247 قزلجه، «سوزندوزی»، وبسایت دائرة المعارف ترکمن.]</ref> | این مرحله که بیشتر در شلوارهای زنانه کار برد دارد، در قسمت بالای سیم بهصورت طرح پیدرپی و چسبیده بههم دوخته میشود.<ref> [https://www.bayragh.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=247 قزلجه، «سوزندوزی»، وبسایت دائرة المعارف ترکمن.]</ref> | ||
==نقوش سوزندوزی ترکمن== | ==نقوش سوزندوزی ترکمن== | ||
[[پرونده:سیاه-دوزی.jpg|بندانگشتی|327x327پیکسل|چند نمونه از نقوش سوزندوزی ترکمن]] | |||
نقشها در سوزندوزی طرحی از اشکال ساده شدة عناصری است که از محیط اطراف زندگی، عقاید و باورها و ذهن خیالپرداز بافنده الهام میگیرد. زنان و دختران ترکمن، هنرمندان و نقشپردازان ماهری هستند. آنها این نقشها را دستاورد زحمات نسلهای قبلی خود میدانند که با آنها مفاهیم غم، شادی، آرزو و حسرت را بیان میکردند.<ref> [https://www.bagh-sj.com/article_165757_df03ff812e0fc37ed289d56dad467e36.pdf افرغ و کاظمنژاد، «مطالعة نقوش دستبافتهها و دستمالهای ترکمن از گذار مردمشناسی هنر»، 1401ش، ص82-81.]</ref> | نقشها در سوزندوزی طرحی از اشکال ساده شدة عناصری است که از محیط اطراف زندگی، عقاید و باورها و ذهن خیالپرداز بافنده الهام میگیرد. زنان و دختران ترکمن، هنرمندان و نقشپردازان ماهری هستند. آنها این نقشها را دستاورد زحمات نسلهای قبلی خود میدانند که با آنها مفاهیم غم، شادی، آرزو و حسرت را بیان میکردند.<ref> [https://www.bagh-sj.com/article_165757_df03ff812e0fc37ed289d56dad467e36.pdf افرغ و کاظمنژاد، «مطالعة نقوش دستبافتهها و دستمالهای ترکمن از گذار مردمشناسی هنر»، 1401ش، ص82-81.]</ref> | ||
===1. گل پاییدی یا گل شکفته؛=== | ===1. گل پاییدی یا گل شکفته؛=== | ||
خط ۵۷: | خط ۶۳: | ||
مردم ترکمن بهپیروی از فرهنگ جامعة پیرامون خود، در هنر سوزندوزی برای هر رنگ، ساختار ویژهای برمیگزینند؛ از اين رو، رنگ لباسها در میان مردم ترکمن بيانگر مفاهيم فرهنگ قومی، حالات روحی و باورهای هنرمند است. رنگ پوشاک در هماهنگي با رنگ و طرح، جنس، سن، موقعيت و منزلت معنا میشود و رنگ پوشاک برای کودک و جوان و مرد و زن متفاوت است و صفتهایی، مانند شرم و حيا، وقار و متانت، غرور و فروتني، شادابي و سرزندگي، قدرت و ضعف، مردانگي و زنانگي، وابستگيهای قومي، گروهي و ديني را نمایان میسازد. در میان تمام رنگها رنگ قرمز یکی از اصلیترین رنگها در صنایعدستی مردم ترکمن به شمار میآید. به عقیدة آنها این رنگ نماد تداوم زندگي، رشد و تعالي و شادابي است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/864144/fa#downloadbottom قویپنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»، 1394ش، ص14-12.]</ref> | مردم ترکمن بهپیروی از فرهنگ جامعة پیرامون خود، در هنر سوزندوزی برای هر رنگ، ساختار ویژهای برمیگزینند؛ از اين رو، رنگ لباسها در میان مردم ترکمن بيانگر مفاهيم فرهنگ قومی، حالات روحی و باورهای هنرمند است. رنگ پوشاک در هماهنگي با رنگ و طرح، جنس، سن، موقعيت و منزلت معنا میشود و رنگ پوشاک برای کودک و جوان و مرد و زن متفاوت است و صفتهایی، مانند شرم و حيا، وقار و متانت، غرور و فروتني، شادابي و سرزندگي، قدرت و ضعف، مردانگي و زنانگي، وابستگيهای قومي، گروهي و ديني را نمایان میسازد. در میان تمام رنگها رنگ قرمز یکی از اصلیترین رنگها در صنایعدستی مردم ترکمن به شمار میآید. به عقیدة آنها این رنگ نماد تداوم زندگي، رشد و تعالي و شادابي است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/864144/fa#downloadbottom قویپنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»، 1394ش، ص14-12.]</ref> | ||
==سوزندوزی در انواع پوشاک ترکمنها== | ==سوزندوزی در انواع پوشاک ترکمنها== | ||
[[پرونده:لباس-محلی-ترکمن-دوزی.jpg|بندانگشتی|322x322پیکسل|سوزندوزی در پوشاک ترکمنها]] | |||
1. چابست؛ نوعی بالاپوشی که زنان ترکمن روی پیراهن میپوشند و سراسر سوزندوزی همراه با آویزههای سکه و پولک نقرهای است. | 1. چابست؛ نوعی بالاپوشی که زنان ترکمن روی پیراهن میپوشند و سراسر سوزندوزی همراه با آویزههای سکه و پولک نقرهای است. | ||
خط ۸۱: | خط ۸۸: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* افرغ، محمد و حبیبالله، کاظمنژاد، «مطالعة نقوش دستبافتهها و دستمالهای ترکمن از گذار مردمشناسی هنر»، نشریة علمی باغ نظر، سال نوزدهم، شمارۀ 117، اسفند 1401ش. | *افرغ، محمد و حبیبالله، کاظمنژاد، «مطالعة نقوش دستبافتهها و دستمالهای ترکمن از گذار مردمشناسی هنر»، نشریة علمی باغ نظر، سال نوزدهم، شمارۀ 117، اسفند 1401ش. | ||
* بیجاری، مریم، «سوزندوزی ترکمن»، وبسایت دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 17 آبان 1402ش. | *بیجاری، مریم، «سوزندوزی ترکمن»، وبسایت دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 17 آبان 1402ش. | ||
* پژوهانفر، آیسان، «هنر سوزندوزی ترکمن»، وبسایت عالیگرد، تاریخ درج مطلب: 12 اردیبهشت 1402ش. | *پژوهانفر، آیسان، «هنر سوزندوزی ترکمن»، وبسایت عالیگرد، تاریخ درج مطلب: 12 اردیبهشت 1402ش. | ||
* «تاریخچة کهن سوزندوزی ترکمن»، وبسایت ویستا، تاریخ بازدید: 6 آذر 1402ش. | *«تاریخچة کهن سوزندوزی ترکمن»، وبسایت ویستا، تاریخ بازدید: 6 آذر 1402ش. | ||
* «تنگلی، روستای ملی سوزندوزی ترکمن»، خبرگزاری میراث آریا، تاریخ درج مطلب: 28 آذر 1400ش. | *«تنگلی، روستای ملی سوزندوزی ترکمن»، خبرگزاری میراث آریا، تاریخ درج مطلب: 28 آذر 1400ش. | ||
* «ثبت جهانی سوزندوزی ترکمن بهعنوان بیستمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 10 آذر 1401ش. | *«ثبت جهانی سوزندوزی ترکمن بهعنوان بیستمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 10 آذر 1401ش. | ||
* خاموشی، زهرا، «تحول کاربرد تزیین در سوزندوزی بلوچ و ترکمن به شیوه سنتی و نوین»، نشریة مطالعات هنر اسلامی، دورۀ 5، شمارة 9، 1387ش. | *خاموشی، زهرا، «تحول کاربرد تزیین در سوزندوزی بلوچ و ترکمن به شیوه سنتی و نوین»، نشریة مطالعات هنر اسلامی، دورۀ 5، شمارة 9، 1387ش. | ||
* ذباح، الهام و حاتم، غلامعلی، «جستاري در مفاهيم نقوش سوزندوزي ترکمانان گنبدکاووس»، فصلنامة علمی پژوهشی نگره، دورۀ 8، شمارة 28، 1392ش. | *ذباح، الهام و حاتم، غلامعلی، «جستاري در مفاهيم نقوش سوزندوزي ترکمانان گنبدکاووس»، فصلنامة علمی پژوهشی نگره، دورۀ 8، شمارة 28، 1392ش. | ||
* «زیباییهای صنایع دستی اقوام گلستان در یک نگاه»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 23 دی 1385ش. | *«زیباییهای صنایع دستی اقوام گلستان در یک نگاه»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 23 دی 1385ش. | ||
* «سوزندوزی ترکمن ثبت جهانی شد»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 10 آذر 1401ش. | *«سوزندوزی ترکمن ثبت جهانی شد»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 10 آذر 1401ش. | ||
* «سوزندوزی ترکمن، فراتر از صنعت»، وبسایت روزنامة پیام ما، تاریخ بازدید: 14 آذر 1401ش. | *«سوزندوزی ترکمن، فراتر از صنعت»، وبسایت روزنامة پیام ما، تاریخ بازدید: 14 آذر 1401ش. | ||
* «سوزندوزی 2»، وبسایت دائرة المعارف ترکمن، تاریخ درج مطلب: 18 مهر 1389ش. | *«سوزندوزی 2»، وبسایت دائرة المعارف ترکمن، تاریخ درج مطلب: 18 مهر 1389ش. | ||
* قزلجه، متین، «سوزندوزی»، وبسایت دائرة المعارف ترکمن، تاریخ درج مطلب: 11 شهریور 1388ش. | *قزلجه، متین، «سوزندوزی»، وبسایت دائرة المعارف ترکمن، تاریخ درج مطلب: 11 شهریور 1388ش. | ||
* قویپنچه، زهرا، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»، دومین کنفرانس بینالمللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، دورة 2، سال 1394ش. | *قویپنچه، زهرا، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»، دومین کنفرانس بینالمللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، دورة 2، سال 1394ش. | ||
* «هنر سوزندوزی ترکمن»، وبسایت بیتوته، تاریخ بازدید: 17 آبان 1402ش. | *«هنر سوزندوزی ترکمن»، وبسایت بیتوته، تاریخ بازدید: 17 آبان 1402ش. | ||
* یوسفی، جعفر، «صنایع دستی ترکمنها»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 25 فروردین 1394ش. | *یوسفی، جعفر، «صنایع دستی ترکمنها»، وبسایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 25 فروردین 1394ش. | ||
[[رده: ویکیرز]] | [[رده: ویکیرز]] |