فرار از خانه

از رز دیتا
نسخهٔ تاریخ ‏۶ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۹ توسط زهرا کریمی (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''فرار از خانه'''</big>؛ ترک منزل و خانواده بدون اجازۀ سرپرست قانونی. فرار از خانه، به‌عنوان یکی از انحرافات منجر به جرایم متعددی مانند دزدی، فحشا، رفتار پرخطر جنسی و تن‌فروشی می‌شود. ==مفهوم‌شناسی== فرار به‌عنوان نوعی واکنش جبرانی برای نجا...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

فرار از خانه؛ ترک منزل و خانواده بدون اجازۀ سرپرست قانونی.

فرار از خانه، به‌عنوان یکی از انحرافات منجر به جرایم متعددی مانند دزدی، فحشا، رفتار پرخطر جنسی و تن‌فروشی می‌شود.

مفهوم‌شناسی

فرار به‌عنوان نوعی واکنش جبرانی برای نجات از رنج‌ها، اشاره به ترک محیط نامطلوبی دارد که از نظر فرد نامساعد و غیرقابل تحمل است.<ref> «فرار از خانه»، وب‌سایت فیلیا.</ref> این اقدام نوعی انحراف است که به جرایم دیگر منجر می‌شود.<ref>عابدی تهرانی و افشاری، «تأثیر رسانه در گسترش مصادیق بی‌بندوباری (فرار از خانه و روابط جنسی نامشروع) و راه‌حل‌های آن»، 1390ش، ص3.</ref> فرار از منزل، نقض مقررات خانواده است که افراد برای مدتی سایر مکان‌ها را به منزل ترجیح می‌دهند.<ref> حقیقت‌دوست، «عوامل زمینه‌ساز فرار دختران از خانه»، 1383ش، ص252.</ref>

انواع فرار

  • از نظر جنس و تأهل؛ فرار از خانه در هر دو جنس زن و مرد و متأهل یا مجرد وجود دارد.
  • از نظر اطلاع خانواده؛ در بیشتر موارد فرار بدون اطلاع اعضای خانواده و ناگهانی است؛ ولی پسران معمولاً قصد خود را به‌شکل تهدید به فرار اطلاع می‌دهند.
  • از نظر همراهان؛ فرار به‌صورت تنها، فرارهای گروهی و فرار با جنس مخالف برای دوستی و قرار ملاقات.
  • از نظر مدت زمان؛ فرار از خانه در صورت بی‌برنامه بودن و مواجهه با مشکلات، کوتاه مدت و در صورت حاد بودن مشکلات خانوادگی بدون بازگشت خواهد بود.
  • از نظر مبدأ و مقصد؛ فرار از شهرستان‌ها به شهرهای بزرگ یا از شهرها به کشورهای دیگر.
  • از نظر تکرار؛ فرار برای اولین بار و فرار مجدد علی‌رغم تلاش مددکاران برای برگشت به خانه.<ref> «انواع فرار از خانه»، وب‌سایت فیلیا.</ref>

انگیزه‌های فرار

عوامل فرار از خانه

آمار فرار از منزل

تفاوت فرار از خانه در دختران و پسران

پدیدۀ فرار در دختران به ترک محل زندگی بدون اجازۀ سرپرست خود، اعم از شوهر و یا والدین و زندگی در بهزیستی، زندان یا مرکز بازپروری زنان اشاره دارد.<ref>حقیقت‌دوست، «عوامل زمینه‌ساز فرار دختران از خانه»، 1383ش، ص257.</ref> پسران به‌دلیل حس آزادی و استقلال بیشتر و خطر کمتر در محیط خارج از منزل، نسبت به دختران تمایل بیشتری به فرار دارند.<ref>افراسیابی و عرب‌مقدم، «مطالعۀ عوامل مرتبط با گرایش نوجوانان به فرار از خانه»، 1390ش، ص177.</ref> درمورد پسران، ترک منزل بعد از دوازده سالگی، فرار تلقی نمی‌شود و پسران زیادی بعد از سن دوازده سالگی به کار مشغول می‌شوند.<ref> حقیقت‌دوست، «عوامل زمینه‌ساز فرار دختران از خانه»، 1383ش، ص253.</ref>

علل فرار دختران نوجوان و جوان از خانه

حدود 5درصد از دختران فراری به‌دلیل ناسازگاری با والدین، 5درصد مشکلات روانی، 15درصد اوضاع نامساعد مالی، 3درصد اعتیاد، 13درصد نبود امنیت در خانه، 16درصد اغفال، 7درصد گرایش به موضوعات انحرافی، 5درصد ازهم‌پاشیدگی خانواده، 5درصد ازدواج نابسامان، 70درصد برخورد ناشایست والدین، 53درصد کنترل شدید رفتار توسط سرپرست و والدین، 40درصد به‌دلیل فرزند طلاق بودن، 30درصد وجود اعضای معتاد در خانواده، 22درصد داشتن سابقۀ زندان و 7درصد به‌دلیل اینکه غالبا شاهد مشاجره در خانواده بوده‌اند، اقدام به فرار کرده‌اند.<ref>«علل و پیامدهای فرار دختران از خانه»، وب‌سایت مگز ایرانز.</ref>

براساس آمارها، 80درصد از دختران فراری متعلق به خانواده‌های نابسامان هستند. 30درصد دختران جوان به‌دلیل نارضایتی به ازدواج فرار می‌کنند.<ref>حقیقت‌دوست، «عوامل زمینه‌ساز فرار دختران از خانه»، 1383ش، ص252 و 255.</ref> تبعیض بین فرزندان، محدودیت و آزادی مطلق آنان،<ref>«آسیب اجتماعی فرار از خانه و زمینه‌ها و ابعاد آن»، وب‌سایت افسران.</ref> فرار از خانه با وعدۀ پوچ مهاجرت به اروپا،<ref>«فرار از خانه با وعدۀ پوشالی مهاجرت به اروپا»، وب‌سایت پایگاه خبری خلیج‌فارس.]</ref> فریب دختران با وعدۀ ازدواج، <ref> «دختر جوان با رویای ازدواج و مهاجرت از خانه گریخت»، ‌اعتمادآنلاین.</ref> گسترش ارتباطات مجازی و روابط دختر و پسر، <ref> «ارتباطات مجازی فرار از خانه را به فرار در خانه تبدیل کرده است»، خبرگزاری ایرنا.</ref> رشد انحراف به‌دنبال سخت‌گیری‌های غیرمنطقی و بی‌جای بزرگ‌سالان، میل به رهایی از قیدوبندهای خانواده، فرار از فشارهای اجتماعی و خانواده، خشم، ترس، انتقام‌جویی، عوامل آشفتۀ خانوادگی، اختلالات روحی، عاطفی و ژنتیکیِ منجر به افسردگی و خودگریزی، فساد اخلاقی، اعتیاد، بدرفتاری و بحران‌های اخلاقی والدین، طلاق، تنوع‌طلبی والدین، دریافت حمایت کم، آزارهای جنسی از سوی خانواده، شرایط غیرقابل تحمل خانه، فقدان ابراز محبت در خانه، تنبیه زیاد، مشکلات ارتباطی در خانه، داشتن مشکل با نامادری و ناپدری، حس بی‌ارزشی، خردشدگی، شنیدن ناسزا، بدرفتاری برادر بزرگ‌تر در صورت سرپرستی، مشاجرۀ دایمی و سوءرفتار جنسیتی دوران کودکی موجب فرار دختران از منزل می‌شود.<ref> حقیقت‌دوست، «عوامل زمینه‌ساز فرار دختران از خانه»، 1383ش، ص252-253 و 255 و 263.</ref>

رویکردهای پدیدۀ فرار دختران

  • رویکرد انگیزشی؛ در این رویکرد، انگیزه‌های افراد و عواملی مانند گرایش به یک موضوع و اجتناب از آن و نیازهای جسمی، روان‌شناختی و اجتماعی تعیین‌کنندۀ رفتار هستند. بر این اساس، دختران بر اثر تحقیر شدن در مدرسه، با انگیزۀ فرار از مناقشات خانوادگی، جست‌وجوی خوشی و انجام دادن فعالیت‌های ممنوع در خانه، مانند مصرف الکل و فعالیت جنسی فرار می‌کنند.
  • رویکرد شخصیتی؛ این رویکرد که بر همراهی انگیزه‌ها با ویژگی‌های شخصیتی دختران و تسلط بیرونی و درونی تمرکز دارد، به رابطۀ بین فرار و ویژگی‌های شخصیتی مانند هیجان‌پذیری، خطرپذیری و تکانشی بودن تأکید دارد و بیان می‌کند که حس تسلط نداشتن، موجب میل به رفتارهای بیانگر حس ناامیدی مانند فرار از خانه می‌شود.<ref>حقیقت‌دوست، «عوامل زمینه‌ساز فرار دختران از خانه»، 1383ش، ص255 و 256.</ref>

فرار از منزل در کودکان و نوجوان

اولین تصمیم فرار از منزل از نه سالگی شروع می‌شود که برای دفعۀ اول خطرناک نیست؛ زیرا کودکان و نوجوانان فراری، بعد از چند ساعت سرگردانی و پریشانی به منزل بر‌می‌گردند و در صورت برخورد و تنبیه شدید است که اقدام به فرار مجدد و یا خودکشی می‌کنند. در 12 تا 20 سالگی میل به فرار جدی‌تر است.<ref>معظمی و اسمعیلی، «جرم‌شناسی پدیدۀ فرار از منزل نوجوانان»، 1399ش، ص103.</ref> کودکان و نوجوانان به‌دلیل استقلال، خشم، عدم کنترل هیجان، جست‌وجوی هیجان و خودمختاری از خانه فرار می‌کنند. <ref> قاسمی و دیگران، «اثربخشی رفتار درمانی عقلانی- هیجانی بر سیستم‌های فعال‌ساز/ بازداری رفتاری، رفتارهای پرخطر جنسی و اجتناب تجربی در نوجوانان دارای سابقۀ فرار از خانه»، 1400ش، ص262.</ref>

فرار از منزل در غرب

زوال ارزش‌های خانواده در غرب با مادی‌‌گرایی، رضایت شخصی و لذت آنی به‌جای سعادت جمعی در خانواده‌ مشهود است و دگرگونی هنجارهای اجتماعی موجب گرایش به خانواده‌های از‌هم‌پاشیده و نابسامانی کودکان شده است.<ref> «مسابقۀ اروپا و آمریکا در فروپاشی زندگی خانوادگی»، وب‌سایت پیشخوان.</ref> در آمریکا سالانه حدود 1.5 میلیون کودک از خانه فرار می‌کنند.<ref> حقیقت‌دوست، «عوامل زمینه‌ساز فرار دختران از خانه»، 1383ش، ص252.</ref> به ازای هر هفت نوجوان، یک نفر از خانه فرار می‌کند که بیشتر آنها پسر هستند.<ref> «بیشترین سن فرار از خانه چند سالگی است؟/ چرا نوجوانان فراری به تهران و مشهد روی می‌آورند»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران – ایسکانیوز.</ref> درصد بالایی از دختران نوجوان فراری در آمریکا به خانواده‌هایی با مشکلات اقتصادی و اجتماعی شرایط نامتعادل تعلق دارند و دچار حاملگی قبل از ازدواج می‌شوند و در رفتارهایی مانند بی‌بندوباری جنسی، ولگردی و خودکشی درصد بالاتری از پسران دارند.<ref>حقیقت‌دوست، «عوامل زمینه‌ساز فرار دختران از خانه»، 1383ش، ص254 و 262.</ref>

نقش رسانه در فرار از منزل

رسانه‌ها نقش دوگانه و مهمی در جامعه‌پذیری و یا انحرافات اجتماعی دارند. رسانه‌ها با آشناکردن افراد با لذت‌ها و چشم‌اندازهای جدید بر خواسته‌ها دامن می‌زنند، پاسخگونبودن خانواده به خواسته‌های ناشی از آشنایی افراد با لذت‌ها و چشم‌اندازهای جدید ناشی از رسانه، موجب دلزدگی فرزند از خانواده می‌شود. فیلم‌های منتشرشده در مطبوعات و رسانه‌ها در مورد فرار، قبح این عمل را از بین می‌برد. حس شکاف بین چشم‌انداز ارائه‌شدۀ خانوادگی و اجتماعی نشرشده و زندگی واقعی موجب شکاف می‌شود.<ref> افراسیابی و عرب‌مقدم، «مطالعۀ عوامل مرتبط با گرایش نوجوانان به فرار از خانه»، 1390ش، ص183.</ref>

شناسایی نوجوانان فراری

مددکاران مستقر در پارک‌ها و پایانه‌های مسافربری، دختران و پسران فراری را شناسایی می‌کنند.<ref>«بیشترین سن فرار از خانه چند سالگی است؟/ چرا نوجوانان فراری به تهران و مشهد روی می‌آورند»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران – ایسکانیوز.</ref> پذیرش افراد فراری در مراکز بهزیستی به‌‌صورت خودمعرف، دستور قاضی یا نیروی انتظامی و اورژانس اجتماعی است. <ref>«اختلاف نظر فرزندان با پدر و مادر دلیل فرار از خانه»، مهرنیوز.</ref> توجه نداشتن به ریشۀ فرار و طراحی مکانی موقت، محیطی برای کسب اطلاعات و تجارب تازه‌کارها، توجیه فرار، جسورتر شدن آنها، عاملی برای تکرار این عمل برای افراد مستقر در بهزیستی است.<ref>«تحقیق بررسی علل فرار دختران»، وب‌سایت بانک مقاله.</ref>

راهکارهای پیشگیری از فرار کودکان و نوجوانان

نقش باورهای مذهبی در پیشگیری از فرار از منزل

تمایلات مذهبی به‌عنوان عامل نظارتی، موجب جلوگیری از فرار از خانه می‌شود. افراد معتقد به عقاید مذهبی که جامعه‌پذیری خود را در خانواده گذرانده‌اند و برای خانواده و نقش آن اهمیت قائل هستند، به‌دلیل اعتقاد و پای‌بندی به اصول شرع و امید دستیابی به لذت‌های باقی، نیازهای خود را برای رسیدن به رستگاری به تأخیر می‌اندازند و از لذایذ افسارگسیخته دوری می‌کنند.<ref>افراسیابی و عرب‌مقدم، «مطالعۀ عوامل مرتبط با گرایش نوجوانان به فرار از خانه»، 1390ش، ص180 و 181.</ref>

پیامدهای فرار از خانه

اگرچه فرار از منزل پدیده‌ای فردی به‌نظر می‌آید؛ ولی منشأ رفتارهای ضداجتماعی، آشفتگی و اختلال در جامعه است.<ref>معظمی و اسمعیلی، «جرم‌شناسی پدیدۀ فرار از منزل نوجوانان»، 1399ش، ص100.</ref>

پانویس

<references group=""></references>

منابع

  • افراسیابی، حسین و عرب مقدم، نرگس، «مطالعۀ عوامل مرتبط با گرایش نوجوانان به فرار از خانه»، فصلنامۀ دانش انتظامی، شمارۀ دوم، 1390ش.
  • «افزایش فرار مردان همسردار از خانه»، روزنامۀ توسعۀ ایرانی، تاریخ درج مطلب: 5 اردیبهشت 1401ش.
  • «انواع فرار از خانه»، وب‌سایت فیلیا، تاریخ بازدید: 2 فروردین 1403ش.
  • «اختلاف نظر فرزندان با پدر و مادر دلیل فرار از خانه»، مهرنیوز، تاریخ درج مطلب: 3 بهمن 1401ش.
  • «ارتباطات مجازی فرار از خانه را به فرار در خانه تبدیل کرده است»، خبرگزاری ایرنا، تایخ بازدید: 2 فروردین 1403ش.
  • «اصرار غرب بر ترویج فردگرایی در ایران»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تاریخ درج مطلب: 7 آذر 1401ش.
  • «آسیب اجتماعی فرار از خانه و زمینه‌ها و ابعاد آن»، وب‌سایت افسران، تاریخ بازدید: 2 فروردین 1403ش.
  • «بن‌بستی به نام فرار از خانه»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1396ش.
  • «بیشترین سن فرار از خانه چند سالگی است؟/ چرا نوجوانان فراری به تهران و مشهد روی می‌آورند»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران - ایسکانیوز، تاریخ درج مطلب: 15 بهمن 1396ش.
  • «تحقیق بررسی علل فرار دختران»، وب‌سایت بانک مقاله، تاریخ بازدید: 5 فروردین 1403ش.
  • «جلوگیری از فرار در منزل» وب‌سایت ذهن نو، تاریخ بازدید: 5 فروردین 1403ش.
  • جوادی، محمدرضا، «انگیزه و انواع فرار»، وب‌سایت میگنا، تاریخ درج مطلب 30 دی 1400ش.
  • حقیقت‌دوست، زهرا، «عوامل زمینه‌ساز فرار دختران از خانه»، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، شمارۀ سیزده، تابستان 1383ش.
  • «خانواده در فرهنگ ایرانی»، وب‌سایت بلوگفا، تاریخ بازدید: 2 فروردین 1403ش.
  • «دختران و پسران فراری به این 5 استان می‌روند!/ علل فرار از خانه!»، وب‌سایت رکنا، تاریخ درج مطلب: 6 بهمن 1399ش.
  • «دختر جوان با رویای ازدواج و مهاجرت از خانه گریخت»، ‌اعتمادآنلاین، تاریخ درج مطلب: 27 شهریور 1402ش.
  • «سن دختران فراری هر روز کاهش می‌یابد»، خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: 16 دی 1388ش.
  • صدیق اورعی، غلامرضا، «نفوذ فرهنگ غرب در ایران»، نامۀ پژوهش، شمارۀ چهارده و پانزده، پاییز و زمستان 1378ش.
  • عابدی تهرانی، طاهره و افشاری، فاطمه، «تأثیر رسانه در گسترش مصادیق بی‌بندوباری (فرار از خانه و روابط جنسی نامشروع) و راه‌حل‌های آن»، فقه و حقوق خانوده، شمارۀ 55، پاییز و زمستان 1390ش.
  • «علل و پیامدهای فرار دختران از خانه»، وب‌سایت مگز ایرانز، تاریخ بازدید: 5 فروردین 1403ش.
  • «فرار از خانه»، وب‌سایت فیلیا، تاریخ بازدید: 25 اسفند 1402ش.
  • «فرار از خانه با وعدۀ پوشالی مهاجرت به اروپا»، وب‌سایت پایگاه خبری خلیج‌فارس، تاریخ درج مطلب: 28 شهریور 1402ش.
  • «فرار از منزل چیست و علل فرار دختران از خانه چیست؟»، وب‌سایت مؤسسۀ حقوق سروش نافعان دادمان، تاریخ بازدید: 25 اسفند 1402ش.
  • قاسمی، اعظم و دیگران، «اثربخشی رفتار درمانی عقلانی- هیجانی بر سیستم‌های فعال‌ساز/ بازداری رفتاری، رفتارهای پرخطر جنسی و اجتناب تجربی در نوجوانان دارای سابقۀ فرار از خانه»، رویش روان‌شناسی، شمارۀ دوازده، اسفند 1400ش.
  • «مسابقۀ اروپا و آمریکا در فروپاشی زندگی خانوادگی»، وب‌سایت پیشخوان، تاریخ درج مطلب: 7 آذر 1402ش. معظمی، شهلا و اسمعیلی، محسن، «جرم‌شناسی پدیدۀ فرار از منزل نوجوانان»، رهیافت پیشگیری از جرم، دورۀ سوم، تابستان 1399ش.
  • نیک‌پور، سحر، «مقایسۀ نهاد خانواده در اسلام و غرب»، فصلنامۀ تحقیقات نوین میان رشته‌ای حقوق، شمارۀ سوم، پاییز 1401ش.