حجاب بی‌حجاب (کتاب)
حجاب بی‌حجاب (کتاب)؛ کتابی دربارۀ سیاست‌گذاری فرهنگی و اجتماعی در حوزۀ حجاب. حجاب بی‌حجاب عنوان کتابی است که مسئلۀ حجاب را از نظر دلایل مؤثر در پیدایش حجاب مورد بررسی قرار داده است. نویسنده در این کتاب از زوایای متفاوتی بحث حجاب را پیش روی سیاست‌گذاران حوزۀ حجاب می‌گشاید.
انگیزۀ نگارنده
مسئلۀ حجاب یکی از مباحث مهم مورد نظر نویسندگان و پژوهشگران اسلامی است که به‌خاطر ارتباط آن با سایر مسائل اجتماعی و خانوادگی اهمیت ویژه‌ای دارد. با توجه به نقش پررنگ مسئلۀ حجاب در حوزه‌های مختلف فردی، اجتماعی و فرهنگی، محمدرضا زائری در این کتاب درصدد تبیین مسئلۀ حجاب و اهمیت آن به‌عنوان معلولی است که باید درصدد جست‌وجوی علت آن برآمد.<ref> «کتاب حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت طاقچه.</ref> او به‌دنبال مطرح کردن فضایی جدید برای بررسی و بحث در مورد زوایای مختلف حجاب است و در همین راستا آسیب‌شناسی و سیاست‌گذاری در این حوزه را با رویکردی متفاوت دنبال می‌کند.<ref> - «کتاب حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت گیسوم.</ref>
اهمیت و ضرورت نگارش کتاب
نویسنده معتقد است در این کتاب بی‌پرده و بی‌حجاب به مسئلۀ حجاب پرداخته است. وی بر این باور است که با عملکرد برخی اشخاص حقیقی و حقوقی، مفهوم عمیق و زیبای حجاب پوشانده شده است. از نظر وی رفتارهای نادرست در حوزۀ حجاب موجب عدم پذیرش و باور به حجاب در برخی افراد شده است. او باور و پایبندی افراد جامعه به حجاب افراد را با مسائل مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مرتبط می‌داند. به همین منظور واقعیت تلخ تصویر بی‌حجابی زنان در جامعه را با بی‌حجابی روسری اقتصاد، تنگی و کوتاهی شلوار سیاست و برهنگی سیستم قضایی به تصویر می‌کشد.<ref> «"حجاب با حجاب" کتابی بی‌حجاب در باب یک مسئله ساده»، خبرگزاری مهر.</ref>
وضعیت نشر
کتاب «حجاب بی‌حجاب» زائری در سال 1391ش چاپ<ref> «کتاب حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت گیسوم.</ref> و با استقبال گسترده‌ای مواجه شد و به سرعت به چاپ چهارم رسید<ref>«"حجاب با حجاب" کتابی بی‌حجاب در باب یک مسئله ساده»، خبرگزاری مهر.</ref> و تا سال 1396ش نیز به چاپ یازدهم رسید.<ref>«کتاب حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت گیسوم.</ref>
ساختار کتاب
مباحث کتاب در دو دسته یادداشت‌ها و مصاحبه‌ها تنظیم شده است.<ref> «حجاب بی‌حجاب (آسیب‌شناسی بی‌پرده سیاست‌گذاری حجاب در ایران)»، وب‌سایت پاتوق کتاب فردا.</ref> زائری ذیل هشت مقاله به بررسی جنبه‌های مختلف حجاب از لحاظ فرهنگی و اجتماعی پرداخته است و در انتها با انتشار تصاویری از یکی از مؤسسات که در زمینۀ حجاب فعالیت متناسب با مد روز دارد، تقدیر می‌کند.<ref> «کتاب حجاب بی‌حجاب»، خبرگزاری مهر.</ref>
پیشگفتار کتاب
مهم‌ترین نکاتی که نویسنده در مقدمۀ کتاب حجاب بی‌حجاب مورد توجه داشته عبارتند از:
- تأکید بر اهمیت حجاب؛
- اشاره به جایگاه سیاسی و فرهنگی حجاب در کشورهای مختلف؛
- تمایز حجاب با اعمال صرفاً فردی؛
- بیان آثار حجاب در جامعه؛
- تقدیر و تمجید کتاب مسئلۀ حجاب استاد مطهری و شجاعت و جسارت وی برای مکاتبه با مجلۀ زن روز برای حل مسائل و مشکلات روز؛<ref> «کتاب حجاب بی‌حجاب»، خبرگزاری مهر.</ref>
- تمجید از بانوانی که خارج از ایران، حجاب را به‌عنوان شیوۀ آگاهانۀ زندگی انتخاب می‌کنند؛
- اشاره به کم‌کاری و بی‌توجهی مسئولین فرهنگی در طول سال‌های پس از انقلاب برای اقناع عمومی دربارۀ حجاب و باورسازی آن؛
- تلاش برای گفت‌و‌گوی صریح، روشن و بی‌حجاب دربارۀ حجاب برای تقویت بنیان‌های علمی و دینی جوانان.<ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص8-10.</ref>
بخش‌هایی از کتاب حجاب بی‌حجاب
- پس از پیشگفتار عناوین مقالات به ترتیب عبارتند از:
- در مسئلۀ حجاب هم ضرب عدد دو در دو برابر چهار است.
زائری دراین مقاله به سنت‌های مشترک الهی برای جوامع اشاره می‌کند. <ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص13.</ref> او با مقایسۀ میان پدیده‌های اجتماعی و پدیده‌های طبیعی، به آثار وضعی رفتارها و حوادث اجتماعی و پیامدهای طبیعی آنها می‌پردازد. رفتارها و مشکلات اجتماعی مانند حجاب، فساد، فقر و اعتیاد، نتیجه و محصول علل قبلی هستند و تا زمانی که عامل آن چاره‌جویی نشود، این مشکلات نیز حل نخواهد شد؛ مانند خودرویی که بدون بنزین است و به چیزی جز بنزین احتیاج ندارد.<ref> «کتاب حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت طاقچه.</ref>
- NO PAIN, NO GAIN….
در مقالۀ دوم کتاب به رمانی زیبا و جذاب دربارۀ حجاب اشاره شده است. داستان یک دختر مسلمان استرالیایی که از پدر و مادر فلسطینی متولد شده و تصمیم به انتخاب حجاب می‌گیرد. در این رمان مشهور که در آمریکا به چاپ رسیده است، جزئیات حوادث پیش روی این دختر به تصویر کشیده شده است.<ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص21.</ref>
- ...... (مقالۀ سوم بدون تیتر است)
در این یادداشت بدون تیتر، ضمن اشاره به نحوۀ واکنش سلول‌های عصبی در مواجهه با حوادث خارجی، به نحوۀ واکنش فعالان فرهنگی در مواجهۀ با منکرات مختلف اجتماعی و سطح نگرانی آنان از منکرات بزرگی مانند فقر، بی‌عدالتی و پارتی‌بازی اشاره شده است که منطبق با سیرۀ اهل بیت نیست و واکنش‌ها با نوع منکر و اولویت آن تناسب ندارد.<ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص27-32.</ref>
- اگر رضاخان توانست ما هم می‌توانیم!
نویسنده در این یادداشت با اشاره به خاطرات مرتبط خود با قوانین اجباری و تحمیلی چادر در دانشگاه آزاد و انتقاد از این نوع قوانین، مسئلۀ حجاب را متفاوت از سایر قوانین ارزیابی کرده و آن را مجرد و انتزاعی از سایر مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نمی‌داند. او بزرگترین اشتباه رضاخان را زور و تحمیل در مسئلۀ بی‌حجابی می‌داند و معتقد است استفاده از خشونت برای ترویج دین روش صحیحی نیست. در مورد حجاب با توجه به گوناگونی و پیچیدگی عوامل مؤثر در بی‌حجابی، خشونت نه تنها مشکل را حل نمی‌کند؛ بلکه عمیق‌تر می‌کند.<ref> - زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص35-39.</ref>
- یک حجاب و چند نقطه
در این یادداشت از سه زاویه دید متفاوت به مسئلۀ حجاب پرداخته می‌شود؛
- اول؛ تأثیر حجاب در سلامت و سعادت فردی و اجتماعی انسان.
- دوم؛ توجه به موضوع حجاب به‌عنوان یک مقولۀ فرهنگی.
- سوم؛ حرکت منطبق با تعالیم اسلامی برای پیشبرد اهداف فرهنگی از جمله حجاب.<ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص53-55.</ref>
- جشن حجاب
زائری در این مقاله به برگزاری مراسم جشن در لبنان برای دختران در آستانۀ سن تکلیف اشاره می‌کند که آغاز پوشش اسلامی برای دختران مسلمان است و تجربۀ آشنایی خود با این جشن را به تصویر می‌کشد.<ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص59.</ref>
- حجاب، یک انتخاب است!
در این یادداشت به داستان جذاب امینه سلمی روزنامه‌نگار آمریکایی اشاره شده است که به‌خاطر مسلمان شدن، فرزندش را از او جدا کردند.<ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص65.</ref>
- حجاب زن تکریم زن است.
نویسنده در این یادداشت به دیدگاه‌های آیت‌الله خامنه‌ای پیرامون حجاب اشاره کرده است. او با دسته‌بندی سخنرانی‌های رهبری دربارۀ حجاب به مباحث نظری و کارکردهای حجاب و نقش بسزای روشنگری وی در این حوزه پرداخته است.<ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص75.</ref>
- پیوست1- مصاحبه با روزنامۀ خراسان<ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص85.</ref>
- پیوست 2- حجاب اسلامی مد روز
در این پیوست زائری از موسسۀ لبنانی طراحی و تولید پوشاک اسلامی «دار رُبی» برای بانوان گزارش و تمجید می‌کند و تصاویری از نمونه فعالیت‌ها و تبلیغات آنان در این حوزه را منتشر می‌کند. او در پیوست نهایی کتاب کیفیت حجاب اسلامی در لبنان و تنوع رنگ و پوشش را انگیزه‌ای دانست تا با یک موسسۀ موفق در عرصۀ تولید و طراحی پوشاک اسلامی مصاحبه کند. «حسن حیدر» و همسرش «ام‌محمد» در این مصاحبه از تجربۀ فعالیت خود برای طراحی پوشش اسلامی و مشکلات پیش رو سخن می‌گویند.<ref> زائری، حجاب بی‌حجاب، 1391ش، ص91 و 93.</ref>
مخاطب کتاب
فعالان فرهنگی<ref> «حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت کتاب‌رسان.</ref>و تمام کسانی که علاقه‌مند کسب اطلاعات و معرفت دربارۀ حجاب هستند؛ مخاطب کتاب هستند.<ref> «کتاب حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت طاقچه.</ref> مخاطب زائری در این کتاب بانوان بی‌حجاب نیستند تا با مطالعۀ کتاب نسبت به حجاب رغبت کنند؛ بلکه مخاطب اصلی او کسانی هستند که در جایگاه سیاست‌گذاری و چاره‌جویی در مسئلۀ حجاب هستند.<ref> «حجاب بی‌حجاب (آسیب‌شناسی بی‌پرده سیاست‌گذاری حجاب در ایران)»]، وب‌سایت پاتوق کتاب فردا.</ref>
دیدگاه‌های پیرامون کتاب
مسعود عالی سخنران مذهبی، ذیل سخنرانی عمومی به نویسندۀ کتاب حجاب بی‌حجاب انتقاد کرد. او با اشاره به اینکه زائری در کتاب «حجاب بی‌حجاب» بی‌حجابی را در زمرۀ منکرات بزرگ به شمار نمی‌آورد تا در اولویت قرار گیرد، بیان داشت که نویسنده کتاب، شناخت درستی از بی‌حجابی به‌عنوان مهم‌ترین نماد فرهنگ غرب ندارد؛ چرا که دشمن از این مسیر درصدد اشاعه فحشا و فساد است.<ref> «واکنش استاد عالی به کتاب حجاب بی‌حجاب»، جهان‌نیوز. </ref>
یادداشت
حمیدرضا زائری متولد 1349ش ملبس به لباس روحانیت و استاد دانشگاه است. او در دهۀ 1370ش مسئولیت خانۀ روزنامه‌نگاران جوان و هفته‌نامۀ خانه را بر عهده داشت. وی در دورۀ فعالیت خود گروه جدیدی از روزنامه‌نگاران ایرانی را معرفی کرد. او هم‌اکنون مدیرمسئول و صاحب امتیاز ماهنامۀ خیمه است.<ref>-«کتاب حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت ایران کتاب.</ref>
پانویس
منابع
- «حجاب بی‌حجاب (آسیب‌شناسی بی‌پرده سیاست‌گذاری حجاب در ایران)»، وب‌سایت پاتوق کتاب فردا، تاریخ بازدید: 30 بهمن 1402ش.
- «حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت کتاب‌رسان، تاریخ بازدید: 3 اسفند 1402ش.
- زائری، محمدرضا، حجاب بی‌حجاب، اصفهان، آرما، 1391ش.
- «کتاب حجاب بی‌حجاب»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 22 فروردین 1391ش.
- «کتاب حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت طاقچه، تاریخ بازدید: 30 بهمن 1402ش.
- «کتاب حجاب بی‌حجاب»، وب‌سایت گیسوم، تاریخ بازدید: 30 بهمن 1402ش.
- «واکنش استاد عالی به کتاب حجاب بی‌حجاب»، جهان‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 8 دی 1401ش.