لباس مردان لرستان: تفاوت میان نسخه‌ها

منطقة لرستان به لرهای فِیلی شهرت دارد و لباس مردان لر متناسب با شرایط آب‌وهوایی و شغل اصلی آن‌ها که دامداری است، انتخاب می‌شود. لباس  مردان لر از انواع مختلفی تشکیل شده که قدیمی‌ترین و مشهود‌ترین آن «سُتره» است. پوشش مردان این منطقه، ساده و از جنبة تزیینی کمی برخوردار است.

لباس مردان لر فیلی با توجه به شیوة زندگی در دل دشت‌ها و کوه‌ها و روحیات حماسی و جنگی، هیبت و عظمت قوم لر را به تصویر کشیده است. لباس لرهای فیلی به «شال و سُتره» معروف است و کلاه نمدی و سربند‌ها، زیبایی لباس لری را چند برابر می‌کند.<ref> [https://borna.news/fa/news/1483317/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%88-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9-%D9%88- «لباس سنتی لرستان از اصالت و زیبایی تا تنوع و رنگارنگی»، خبرگزاری برنا.]</ref>  

پیراهن مردان لر به‌رنگ سفید و رنگی است که برشی ساده دارد و به‌صورت راسته است. آستین‌های این پیراهن نیز راسته و گاه با سر دست است. یقة پیراهن ایستاده است که با سنجاقی بسته می‌شود. چاک پیراهن نیز یا تا زیر سینه<ref>ا[https://civilica.com/doc/276495/certificate/print/ مرائی و دیگران، «بررسی تطبیقی پوشاک اقوام لر و کرد با تأکید بر اهمیت زیبایی‌شناختی پوشش ایرانی-اسلامی و تأثیرات آن در توسعة گردشگری فرهنگی (مطالعة موردی استان لرستان و کرمانشاه)»، 1392ش، ص6.]</ref>  و یا در پهلوی گردن تعبیه شده است.<ref> [https://research.iaun.ac.ir/pd/mojabi/pdfs/UploadFile_6132.pdf مجابی، «لباس مرد لر ایران»، وب‌سایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، ص4.]</ref>  

از قدیمی‌ترین و بارزترین پوشاک سنتی ایران، روپوشی است که مردان لر در مواقع رسمی از آن استفاده می‌کنند. ستره، روپوشی جلوباز با بلندی تا زیر زانو است که دو بر آن روی هم می‌آید و به‌وسیلة شالی بسته می‌شود. ستره، دو جیب در پهلو و چاکی بلند در وسط پشت دارد و در دو نوع آستین‌دار و آستین کوتاه تهیه می‌شود. این لباس از معدود لباس‌های مردان ایران است که طرح آن اکثراً گل‌دار بوده، اما در مراسم‌های عزا، از رنگ‌های تیره استفاده می‌کنند.

یقة ستره را پهن درنظر می‌گیرند و با پارچه‌ای مخملی به‌رنگ تیره تزیین می‌کنند.<ref>[https://research.iaun.ac.ir/pd/mojabi/pdfs/UploadFile_6132.pdf مجابی، «لباس مرد لر ایران»، وب‌سایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، ص4.]</ref>  

شالی است کم‌عرض، اما طویل، به‌درازای 6 تا 12 متر و پهنای 30 تا 90 سانتی‌متر که از پارچة ساده یا گل‌دار تهیه می‌شود.<ref> [https://civilica.com/doc/276495/certificate/print/ امرائی و دیگران،«بررسی تطبیقی پوشاک اقوام لر و کرد با تأکید بر اهمیت زیبایی‌شناختی پوشش ایرانی-اسلامی و تأثیرات آن در توسعة گردشگری فرهنگی (مطالعة موردی استان لرستان و کرمانشاه)»، 1392ش ص6.]</ref>  مردان لر شال را روی ستره می‌بندند تا از پیش، آمادة کار و جنگ باشند.<ref>آرین‌پور، بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک، 1400ش، ص105.</ref>  شال مردان لر به‌رنگ سفید و از پارچة چلوار است که در مواقع ضروری از آن به‌عنوان کفن یا پیچاندن جای زخم یا طناب استفاده می‌کنند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/traditional-clothing-lorestan-people «پوشاک سنتی مردم لرستان|زیبایی در عین سادگی»، وب‌سایت کارناوال.]</ref>  

شلوار مردان لر، شوال نام دارد که در زمان گذشته آن را به‌هنگام جنگ و دیگر مراسم‌ها می‌پوشیدند. مدل آن شبیه شلوار کردی، اما کمی کوچک‌تر و دمپای آن تنگ‌تر است. در گذشته به آن سواره‌بر می‌گفتند؛ چرا که برای سوار شدن بر اسب، خیلی راحت بود.

قسمت بالای شلوار را به‌جای کش از نخ بافته‌شدة محکمی استفاده می‌کردند و آن را گره می‌زدند تا به‌راحتی باز نشود. امروزه به آن بیجامه می‌گویند.<ref>آرین‌پور، بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک، 1400ش، ص105.</ref>  شلوار مردان لر به‌رنگ مشکی و جنس پارچة آن، دَبیت است.<ref>[https://civilica.com/doc/276495/certificate/print/ امرائی و دیگران، «بررسی تطبیقی پوشاک اقوام لر و کرد با تأکید بر اهمیت زیبایی‌شناختی پوشش ایرانی-اسلامی و تأثیرات آن در توسعة گردشگری فرهنگی (مطالعة موردی استان لرستان و کرمانشاه)»، 1392ش ص6.]</ref>  

بالاپوشی است از جنس پشم گوسفند که بیشتر در منطقة لرستان و چهارمحال و بختیاری<ref> [https://www.hamshahrionline.ir/news/494633/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «آشنایی با لباس و پوشش محلی مردان لرستان»، وب‌سایت همشهری آنلاین.]</ref>  و در بین لک‌های بیرانوند و حسنوند استفاده می‌شود.<ref>آرین‌پور، بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک، 1400ش، ص107.</ref>  چوقا، توسط زنان بختیاری بافته می‌شود.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/494633/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «آشنایی با لباس و پوشش محلی مردان لرستان»، وب‌سایت همشهری آنلاین.]</ref>

این پوشش، نازک و لطیف و با زمینة سفید یا شیری‌رنگ و خطوط راه‌راه عمودی است که این خطوط به‌رنگ آبی تیره یا مشکی هستند. چوغا دارای آستین کوتاه، جلوباز و قدی تا زیر زانو و چاکی در پشت دارد.<ref>آرین‌پور، بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک، 1400ش، ص107.</ref>  ساختار چوقا، مستطیل‌شکل است و خط افقی طراحی شده در مرکز، دو مربع را ایجاد می‌کند که نمادی از استحکام و صلابت است. وجود خط‌های تیره و روشن، یادآور مفهوم خوبی و بدی است.<ref> [https://aaj.semnan.ac.ir/article_5160_ae6a27eed944c6ba64fe894baeacb2d1.pdf نوراحمدی و دیگران، «مطالعة نشانه‌شناسی پوشاک اقوام لرستان در تبیین هویت فرهنگی»، 1400ش، ص16.]</ref>  

کوتاه و بلند بودن چوقا یادآور طرح ساختمان‌های دورة هخامنشی است که سیاهی رو به پایین نماد سرنگونی و سفیدی‌های رو به بالا نماد سربلندی را نشان می‌دهد.<ref>آرین‌پور، بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک، 1400ش، ص108. </ref>  

استفاده از این لباس میان مردان لرستان کم‌رنگ شده؛ به‌طوری‌که حتی در مراسم‌ها به‌صورت نمادین هم از آن استفاده نمی‌شود و مردان در این مواقع از «شال و سُتره» استفاده می‌کنند. زنان لر، چوغاهای فیلی را با پارچه‌دوزی تزیین می‌کنند و نقشی از یقة برگی را با پارچة سیاه روی سینة چوقا می‌دوزند.<ref>[https://borna.news/fa/news/1483317/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%88-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9-%D9%88- «لباس سنتی لرستان از اصالت و زیبایی تا تنوع و رنگارنگی»، وب‌سایت خبرگزاری برنا.]</ref>  

مردان لر، گیوه‌ای که رویة آن با نخ پنبه‌ای و پشمی بافته شده، می‌پوشند. تنوع گیوه‌های این منطقه به‌دلیل جنس زیرة آن است و مرغوب‌ترین آن‌ها گیوه‌ای است که زیرة آن از تکه‌های کرباس تهیه شده باشد. اگر سطح گیوه با نخ ضخیم پنبه‌ای دوخته شود، به آن «آژیه» می‌گویند.<ref>قائد‌رحمت، لباس لرهای فیلی در استان‌های لرستان، ایلام وکرمانشاه، 1393ش، ص63</ref>  ساختار گیوه، بیضی (دایره‌ای) شکل است که حرکت و پایداری را نشان می‌دهد؛ همچنین سمبل خورشید، به‌معنای روح و روان به‌کار می‌رود.<ref> [https://aaj.semnan.ac.ir/article_5160_ae6a27eed944c6ba64fe894baeacb2d1.pdf نوراحمدی و دیگران، «مطالعة نشانه‌شناسی پوشاک اقوام لرستان در تبیین هویت فرهنگی»، 1400ش، ص17.]</ref>  رنگ آبی نیز ویژگی‌های بیضی (دایره) را دارد که نمادی از ایمان، اعتقادات مذهبی و آرامش است.<ref>افشارمهاجر، رنگ‌شناسی، 1382ش، ص65.</ref>  بعدها کفش‌های پلاستیکی و شبرو‌های کارخانه‌ای (ارسی) وارد زندگی مردم شد.<ref>آرین‌پور، بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک، 1400ش، ص105.</ref>  

برای بافت چوقا از دار خوابیده استفاده می‌شود. تکنیک بافت آن نیز مانند تکنیک گلیم‌بافی است؛ با این تفاوت که چوقا ریز‌بافت‌تر است و بافت نازکی دارد. طول پارچه برای تهیة چوقا، 2.5 تا 3 متر و عرض آن 50 تا 70 سانتی‌متر است. جنس نخ تار از پنبه و جنس نخ پود از پشم است.<ref> [https://borna.news/fa/news/1483317/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%88-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9-%D9%88- «لباس سنتی لرستان از اصالت و زیبایی تا تنوع و رنگارنگی»، وب‌سایت خبرگزاری برنا.]</ref>  

قوم لر از اقوام اصیل ایرانی است که هویت و اصالت آن‌ها با دین اسلام و مذهب تشیع گره خورده است. هر یک از لباس‌هایی که برای زندگی روزانه، جنگ و عروسی طراحی شده، از جایگاه خاصی برخوردار است که رابطة بین لباس و فرهنگ را به‌وجود آورده است. سخت‌کوشی و غیرت، انجام بازی‌های گروهی برای تمام سنین و سادگی اقوام لر بر شکل‌گیری پوشاک آن‌ها تأثیر گذاشته است. بیشتر لباس‌های مردان لر، ساده، یک‌شکل و یک‌رنگ است که این امر، صلابت و اقتدار را در پوشاک مردان نشان می‌دهد.<ref> [https://avayeseymare.ir/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%88-%D9%85%D9%8F%D8%AF%D8%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%BA%D8%B1%D8%A8/?print=1 «نقش فرهنگ اجتماعی بر پوشش ومد، در غرب کشور»، وب‌سایت پایگاه خبری تحلیلی آوای سیمره.]</ref>  

*آرین‌پور، افسانه، بررسی هویت فرهنگی قوم لر و قوم لک با تکیه بر پوشاک، پایان‌نامة دورة کارشناسی ارشد، قزوین، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، 1400ش.

*امرائی، علی و دیگران، «بررسی تطبیقی پوشاک اقوام لر و کرد با تأکید بر اهمیت زیبایی شناختی پوشش ایرانی-اسلامی و تأثیرات آن در توسعة گردشگری فرهنگی (مطالعة موردی استان لرستان و کرمانشاه)»، دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت‌گردی ایران زمین، 1392ش.

*نوراحمدی، سهیلا و دیگران، «مطالعة نشانه‌شناسی پوشاک اقوام لرستان در تبیین هویت فرهنگی»، فصلنامة هنرهای کاربردی، بهار 1400ش.